Скифия Эчтәлек Халык һәм чолганыш составы | География | Шулай ук карагыз | Искәрмәләр | Навигация
СкифияАуразия тарихы
грек.Скифларсаклар (рус.)ГеродотПроконессадан Аристей (рус.)исседонлар (рус.)Курган гепотезасы (рус.)КаспийКара диңгезләрнеңсеймино-турбин культурасына (рус.)Аримасплар (рус.)киммәрләр (рус.)агафирслар (рус.)неврлар (рус.)андрофаглар (рус.)меланхленлар (рус.)Дарий IСарматия (рус.)Готия (рус.)Византиятөньяк архонствалар (рус.)Һуннар империясеКиев РусеЛаврентий (рус.)Густынь елъязмаларына (рус.)ДунайгакөнчыгыштанболгарларныңТарихның (рус.)Пирет (рус.)ДнестрОльвия (рус.)ДнепрСинюха (рус.)Ворскла (рус.)Азак диңгезенәТөньяк Донец (рус.)
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eяшерергәu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="tt" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="plainlinks" style="border: 1px solid #ddd; margin: 0 0 1px;"u003Enu003Cdiv style="float:right"u003Eu003Ca href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg" class="image"u003Eu003Cimg alt="Сөембикә м.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/6/68/%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg/60px-%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg" decoding="async" width="60" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/6/68/%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg/90px-%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/6/68/%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg/120px-%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D0%BC.jpg 2x" data-file-width="354" data-file-height="479" /u003Eu003C/au003E u003Ca href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Sadretdin_Maksudov.jpeg" class="image"u003Eu003Cimg alt="Sadretdin Maksudov.jpeg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sadretdin_Maksudov.jpeg/60px-Sadretdin_Maksudov.jpeg" decoding="async" width="60" height="82" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sadretdin_Maksudov.jpeg/90px-Sadretdin_Maksudov.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Sadretdin_Maksudov.jpeg/120px-Sadretdin_Maksudov.jpeg 2x" data-file-width="397" data-file-height="542" /u003Eu003C/au003E u003Ca href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bulgarlar1.jpg" class="image"u003Eu003Cimg alt="Bulgarlar1.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/0/0a/Bulgarlar1.jpg/98px-Bulgarlar1.jpg" decoding="async" width="98" height="83" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/0/0a/Bulgarlar1.jpg/147px-Bulgarlar1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/tt/thumb/0/0a/Bulgarlar1.jpg/196px-Bulgarlar1.jpg 2x" data-file-width="399" data-file-height="339" /u003Eu003C/au003Eu003C/divu003Enu003Cdiv style="color: grey; max-width:1000px; margin: 5px auto; font-family: Tahoma, u0026#39;DejaVu Sans Condensedu0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 10pt; position: relative;"u003Eu003Ca href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_4.0" title="Проект:Татар 4.0"u003E«u003Ciu003EТатар 4.0u003C/iu003E» — халкыбыз белән бәйле истәлекле урыннар, шәхесләр һәм вакыйгалар турында мәкаләләр яз һәм призлар от!u003C/au003Eu003C/divu003Enu003Cdiv style="color: grey; max-width:1000px; margin: 5px auto; font-family: Tahoma, u0026#39;DejaVu Sans Condensedu0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 10pt; position: relative;"u003Eu003Ca href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_4.0" title="Проект:Татар 4.0"u003E«u003Ciu003ETatar 4.0u003C/iu003E» — xalqıbız belän bäyle istälekle urınnar, şäxeslär häm waqiğalar turında mäqälälär yaz häm prizlar ot!u003C/au003Eu003C/divu003Enu003Cdiv style="color: grey; max-width:1000px; margin: 5px auto; font-family: Tahoma, u0026#39;DejaVu Sans Condensedu0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 10pt; position: relative;"u003Eu003Ca href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_4.0" title="Проект:Татар 4.0"u003Eu003Ciu003E!تاتار 4.0»u003C/iu003E — حالقبز بلەن بەيلىٰ ئىستەلكلىٰ ئورنلار, شەحسلەر ھەم ۋاقىغالار تورندا مەقەلەلەر ياز ھەم پرىزلار ئۈت»u003C/au003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Скифия
Навигациягә күчү
Эзләүгә күчү
| ||||||||
Скифия (грек. Σκυθία) — антик география аңлауында халыклар төркеме урнашкан бер өлкә. Скифлар исемле берләшкән халык. Көнчыгыш скифлар еш кына саклар (рус.) исеме белән таныш.
Эчтәлек
1 Халык һәм чолганыш составы
2 География
3 Шулай ук карагыз
4 Искәрмәләр
Халык һәм чолганыш составы |
Геродот үзенең «Проконессадан Аристей (рус.)» дигән поэмасында скифлар исседонлар (рус.) җирләренә кадәр яшәгәнен билгеләгән.
Курган гепотезасы (рус.) яклаучылары һинд-аврупа чыганаклары, скифларны да исәпләгәндә, атлар ияләштерү вакытына, Каспий һәм Кара диңгезләрнең төньяк җирләренә күрсәтәләр.
Тагын бер гипотеза буенча скифларны сеймино-турбин культурасына (рус.) кертәләр.
Аримаспо-исседон сугышы белән бәйле иртә килгән куьтура да бар. Аримасплар (рус.) исседонларны аларның иленнән куганнар, соңыннан исседонлар скифларны кысрыклаганнар, ә Кара диңгез буенда яшәгән киммәрләр (рус.) скифлар аркасында үз иленнән киткәннәр.
Скифлар. Куль-Оба курганыннан сәкә рельефы.
Геродот, һ.б. авторлар тасвирламаларыннан, Скифия күп милләтле дәүләт булганы мәгълүм. Төньяк Скифия агафирслар (рус.) һәм неврлар (рус.) белән, соңыннан андрофаглар (рус.) һәм меланхленлар (рус.) белән чикләшкән.
Әмма бу чикләр шартлы гына, чөнки Дарий I дәүләткә һөҗум иткәч, бөтен кенәзләр Бөек Скифия кенәзләр Шурасын үткәргәннәр. Ягъни зур территориядә халыкларның үзара килешкәнлек гамәллеген тасвирлый.
Соңрак Скифия территориясендә башка халыклар да барлыкка килделәр: Сарматия (рус.), Готия (рус.), Византия вакытындагы төньяк архонствалар (рус.) өлкәләре, Һуннар империясе, һәм соңыннан Киев Русе.
Лаврентий (рус.) һәм Густынь елъязмаларына (рус.) килешеп, Бөек Скифия Днепр һәм Буга елгалары җирләрендә яшәгән кабиләләрдән торган. Шулай ук, Дунайга көнчыгыштан хәзәрләрдән китеп болгарларның килүе искә алына.
География |
Скифия борынгы харитада
Геродот Тарихның (рус.) 4нче китабында Скифиянең тасвирламасын Истр(Дунай) елгасыннан башлый, Истрның скиф агылуларына ул Пирет (рус.), Тиарант, Арар, Напарис һәм Ордесс елгаларын илтә. Истрдан көнчыгышка Тирас(Днестр) исемле елга урнаша. Соңыннан Ольвия (рус.) шәһәре урнашкан Гипанис елгасы ага. Гипанистан соң Борисфен(Днепр) елгасы урнаша. Соңгы ике елга бер лиманга кушыла. Ике елга арасындагы борын Гипполая дип атала.
Әмма борыңгы Днепрның Кара диңгезгә төгәл кушылу урыны хәзер бәхәстә тора. Кайберләр Днепр Синюха (рус.) елгасы үзәне буенча аккан дип уйлыйлар, башкалар елга тамагын көньякка Донузлава районына этәләр.
Шулай ук Борисфен агылуы Пантикап атала. Кайсыбер тикшеренүчеләр Пантикапны Ингул белән тиңләштерәләр, башкалары Ингулец белән, ә академик Рыбаков Ворскла (рус.) белән. Пантикап төньяктан ага, Гилея аша китә һәм Борисфенга кушыла.
Азак диңгезенә кушыла торган соңгы скиф елгасы — Танаиф. Ешрак Дон белән ассоциацияләнә, әмма аның төньяк агымын Төньяк Донец (рус.) дип белделәр.
Шулай ук карагыз |
- Скифлар
- Һуннар
Искәрмәләр |
Төркемнәр:
- Скифия
- Ауразия тарихы
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.040","walltime":"0.060","ppvisitednodes":"value":237,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":2368,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":593,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":8,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 26.416 1 -total"," 51.51% 13.608 1 Калып:Портал"," 38.61% 10.199 1 Калып:Ил"," 23.15% 6.115 1 Калып:Портал/үзәк"," 13.16% 3.476 2 Калып:!!"," 8.74% 2.310 1 Калып:Lang-el"," 7.82% 2.067 1 Калып:Портал/Сурәтләр/Тарих"],"cachereport":"origin":"mw1325","timestamp":"20190227001213","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":128,"wgHostname":"mw1324"););
